مبانی نظری خودکارآمدی تحصیلی

بخش اول: مبانی نظری پژوهش

تاریخچه خودکارآمدی تحصیلی

درباره تاریخچه خودکارآمدی می توان گفت یکی از جنبه های نظریه شناخت اجتماعی آلفرد بندورا است، نظریه شناختی- اجتماعی از دیدگاه کارگزارانه سرچشمه گرفته است که در آن رفتار فرد به صورت هدف مند و پیش بینی پذیر تلقی می شود، و این دیگاه در ابتدا به نظریه یاگیری اجتماعی معروف بود و این نظریه بر خواستگاه اجتماعی رفتار و اهمیت فرایندهای شناختی در تمام ابعاد زندگی انسان، انگیزش، هیجان و عمل تاکید می کند و این نظریه از قویت فاصله گرفته بر اهمیت فرایندهای شناختی تاکید می کند، در این دیگاه افراد نه به وسیله نیروهای درونی برانگیخته می شوند نه به وسیله نیروهای بیرونی به طور خودکار کنترل می شوند و عملکرد انسان در چهارچوب یک مدل تقابلی سه جانبه تبیین می شود که در آن رفتار شخص و محیط یکی از این برای رسیدن به انواع عملکرد تعیین شده است( پروین، 1386).  براساس این دیدگاه افراد دارای باورهای خودکارآمدی هستند که به عنوان یک الگوی کاری به وسیله آن ها می توانند، روی احساس ها و اعمال خودمهارداشته باشند و چگونگی رفتار افراد به وسیله این باورها قابل پیش بینی است. باورهای خودکارآمدی، بنیان کارگزاری آدمی را تشکیل می دهند و یک منبع کلیدی در تحول، سازش یافتگی و تغییر شخصی است؛ و منظور از آن داوری و قضاوت های فاعلی شخص، درباره قابلیت ها و توانایی هایش برای سازماندهی و اجرای دوره های عمل موردنیاز برای مدیریت موقعیت های پیشایندی موثر بر زندگی شان می باشد و بر این افراد چگونه فکر می کنند خودارزنده سازی یا خود تحقیر گری در رویارویی با مشکلات چگونه برانگیخته شده، و پشتکار نشان می دهند( بندورا، 2006).
مفاهیم و تعاریف خودکارآمدی
مفهوم خودکارآمدی بندورا در زمینه های بسیاری از جمله در مسائل آموزشی و تحصیلی به کار گرفته شده و پژوهش های زیادی در مورد آن صورت گرفته است. باورهای خودکارآمدی بر رفتار، افکار و انگیزه فراگیران در حین انجام تکالیف تاثیر دارد. دانش آموزانی که اطمینان ندارند که در کامل کردن یک تکلیف شایستگی دارند و آنهایی که معتقدند تمرین و تلاش به موفقیت منتهی نمی شود اغلب مضطرب شده و احساس عدم شایستگی می کنند و بر عکس دانش آموزانی که به شایستگی خود ایمان دارند می توانند بر روی راهبردهای حل مسئله تمرکز داشته باشند. مفهوم خودکارآمدی بیان می کند که فرایندهای شناختی و تحلیلی متفاوت و مطالعات بین فرهنگی نشان داده اند که خودکارآمدی بالا به صورت مثبتی مرتبط با عزت نفس بالاتر، اهداف بالاتر، افزایش انگیزه و بهبود عملکرد می شود. در حالی که خودکارآمدی پایین با اضطراب، افسردگی و عملکرد پایین مرتبط است( شفیعی و معتمدی، 1390). در طی سال های اخیر، روان شناسان از این موقعیت که خودکارآمدی فرد و نگرش و ادراک وی از خودش، رابطه بسیار نزدیکی با چگونگی یادگیری و رفتار او دارد، به خوبی آگاه شده اند. این واقعیت باعث شده است که استروم (1996) بیان نماید علت مشکلات بسیاری از دانش آموزان در مدرسه، هوش پایین و یا اختلال جسمی نیست،بلکه به این دلیل است که آنها خود را قادر به انجام تکالیف تحصیلی نمی دانند(تلا ، 2011). این صحبت استروم بدین معنا است که در واقع این دانش آموزان از خودکارآمدی پایینی در امور تحصیلی خود برخوردارند. مدرسه به عنوان یکی از کانون های اصلی رشد و ارتقاء در زمینه های علمی، مرکز پرورش و توسعه ی خویشتن داری نیز به شمار می رود. بیشتر دانش آموزان به علت پایین بودن برخی مهارت های پایه برای تحصیل از خود مقاومت نشان می دهند؛ چرا که اعتقاد و باور به موفقیت را با وجود تلاش در این زمینه ندارند. این دانش آموزان از خودکارآمدی پایینی برخوردارند. معلمان می توانند با استفاده از تشویق دانش آموزان به فعالیت، چالش در انجام تکلیف، افزایش رغبت به تحصیلات و تقویت و افزایش خودکارآمدی ....